شاهرود مرکز شهرستان شاهرود یکی از شهرهای استان سمنان می باشد که به قاره ی کوچک نیز معروف است.
شهری در دل استان سمنان، با زیبایی‌های طبیعی، تاریخی، و فرهنگی خود یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری ایران محسوب می‌شود. این شهر که به‌خاطر طبیعت بکر، آثار تاریخی متعدد، و فرهنگ غنی شناخته می‌شود، در طول سالیان متمادی پذیرای گردشگران داخلی و خارجی بوده است. در این مقاله به بررسی جامع ابعاد مختلف شاهرود خواهیم پرداخت و دلیل اهمیت این شهر را برای گردشگری و سرمایه‌گذاری روشن خواهیم کرد.
شاهرود قاره کوچک نامیده می شود چون وجود اقلیم خاص و مزایای طبیعی و آب و هوایی این شهرستان را متمایز کرده است.
شاهرود طبق سرشماری انجام شده دارای مساحت ۱۸۹۲۹۹ کیلومتر مربع بوده و بر اساس سرشماری که در سال 1395 انجام گرفت ، جمعیت آن ۱۵۰۰۰۰ نفر تخمین زده شد .
البته در سال 1403 احتمالا جمعیتی معادل 200000 نفر دارد ، و به خاطر قرار گرفتن در مسیر مشهد، یکی از شهرهای بسیار پرتردد استان سمنان به حساب می آید.
ارتفاعات و بلندی‌هایی که اطراف شهر در جوار شاهرود واقع هستند، بخاطر امنیت بالا، نظر ساکنان اولیه و مهاجران را به خود جلب کرده. بدین ترتیب هسته مرکزی و اولیه آبادی‌هایی همچون شاهرود در میان قله‌ها شکل گرفته‌است.
شهرستان شاهرود شامل شهرهای متعددی مانند شاهرود ، بسطام و غیره است.
شاهرود کجاست؟
شاهرود بزرگترین و سرسبزترین شهر استان سمنان است که در موقعیتی استراتژیک بین شمال و مرکز ایران قرار دارد. این شهر با طبیعت متنوع خود، از جنگل‌های ابر گرفته تا کویرهای پهناور، ترکیبی منحصربه‌فرد از زیبایی‌های طبیعی را به نمایش می‌گذارد.
شاهرود یکی از خوش آب وهواترین مناطق ایران است. مجاورت این شهر با قله شاهوار و جنگل ابر آب وهوای استثنایی برای این شهر فراهم کرده است.
موقعیت جغرافیایی
شاهرود در دامنه‌های جنوبی رشته‌کوه البرز و در نزدیکی کویر مرکزی ایران واقع شده است. این موقعیت جغرافیایی خاص باعث شده که این منطقه دارای تنوع اقلیمی کم‌نظیری باشد. فاصله شهرستان شاهرود تا تهران حدود ۴۰۰ کیلومتر است و به‌راحتی از طریق جاده و راه‌آهن قابل دسترسی است.
جاذبه‌های گردشگری شاهرود
چشمه هفت رنگ مجن (شاهرود)
چشمه هفت رنگ مجن که در روستای سرسبز مجن قرار دارد و در ۲۵ کیلومتری شمال شهر شاهرود است. نام این چشمه به این دلیل هفت رنگ است.
که آب داخل چشمه به دلیل وجود مواد معدنی که همراه آب به سطح زمین آمده، به چندین رنگ در آمده و سبب تشکیل پدیده ای خارق العاده گردیده است که بسیار چشم نواز است.
وجود انواع کانی ها و مواد معدنی نظیر آهن، جیوه، گوگرد و غیره سبب به وجود آمدن رنگ هایی مثل فیروزه ای، قهوه ای، نارنجی، آبی، صابونی و… در کف چشمه شده است.
جنگل ابر شاهرود
از قدیمی ترین مکان های جهان که از دوره سوم زمین شناسی یعنی دوران ژوراسیک به یادگار مانده جنگل ابر است که در شاهرود قرار گرفته. این جنگل یکی از دلایل جذب گردشگر در این شهر به حساب می آید. جنگل ابر در یک منطقه کوهستانی و در مجاورت رشته کوه البرز قرار گرفته. همین امر یکی از دلایل وجود ابرها پایین تر از حد معمول است و ابرها در لا به لای درختان انبوه جنگل پرسه می زنند. در ارتفاعات بالاتر می توانید جنگل و درختان غرق در ابرها را هم مشاهده کنید. جنگل ابر در روستایی به همین نام در ۴۵ کیلومتری شهرستان شاهرود واقع گردیده است. این جنگل که بخشی از جنگل‌های هیرکانی است، با ابرهایی که سطح آن را می‌پوشانند، فضایی رؤیایی ایجاد می‌کند.
روستای قلعه بالا
روستای قلعه بالا در نزدیکی منطقه کویری شاهرود و در دامنه کوه ها واقع شده است. این روستا بخاطر سبک پلکانی که دارد به شهرت رسیده و در دل کوهستان شاهرود قرار گرفته است.
سبک پلکانی روستا یک نمای جذاب از هنر دست انسان در دل طبیعت به وجود آورده، خانه هایی که هنرمندانه و با تکیه به هم تا بالای کوه رفته اند و روستایی گرم و صمیمی برای اهالی تشکیل داده اند. این روستا در ۱۴۰ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان شاهرود قرار دارد.
آرامگاه بایزید بسطامی
ابویزید طیفور بن عیسی بن آدم بن سروشان بسطامی ملقب به بایزید بسطامی، یکی از بزرگترین عارفان قرن سوم بوده است.
این عارف بزرگ در یک خانواده زرتشتی متولد گردید، ولی طی اتفاقات و تغییراتی به دین اسلام گرایش پیدا کرد و برای گسترش دین اسلام به بسطام بازگشت. آرامگاه او در بین مردم بسطام و شاهرود ارزش و اعتبار خاصی دارد.
این آرامگاه در جوار آرامگاه امامزاده محمد قرار دارد.
خانه یغمایی‌ها
خانه یغمایی‌های شاهرود با اصول معماری اقلیم کویری ایران بنا شده است. این خانه تاریخی که معماری آن به دوران قاجار بازمی‌گردد، یکی از نمونه‌های بی‌نظیر معماری سنتی ایران در شاهرود است.سابقه ساخت آن در این شهر به بیشتر از یک قرن می‌رسد. این اثر در تاریخ ۱۰ مهر ۱۳۸۰ با شمارهٔ ثبت ۴۰۲۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
کویر رضاآباد
رضاآباد برای علاقه‌مندان به کویر و طبیعت‌گردی، کویر رضاآباد تجربه‌ای بی‌نظیر از آرامش و زیبایی طبیعت کویر را فراهم می‌کند. یکی از بکرترین کویرهای ایران است که حدود ۲۰۰ کیلومتری از شهرستان شاهرود و در صد متری روستای رضاآباد. این کویر در منطقه پارک وحش خارتوران استان سمنان واقع شده است. این روستا نمونه کامل یک روستای کویری و گردشگری است. پیش از ساخت خانه‌های کنونی در روستا، محل قشلاق عشایر ایل چوب‌داری از ایلات افغان بوده است که از هرات به حاشیه کویر کوچ می‌کردند.
ویژگی های طبیعی و گردشگری برجسته کویر رضا آباد
- تپه‌های شنی در اشکال گوناگون
- بازدید از سیاه‌چادر‌های عشایر
- خانه‌های گنبدی خشتی روستای رضاآباد
- شترسواری روی تپه‌های شنی
- برخورداری از تفریحات متنوعی همچون آفرود، رالی، سافاری و موتورسواری
قطری
منطقه قطری از مناطق نمونه گردشگری روستای ابر است و شامل چشمه‌های متعددی می‌باشد. این منطقه در حاشیه جنوبی رشته کوه البرز قرار گرفته و در قسمت شمالی شهرستان با استان گلستان هم‌مرز و به واسطه قرار گرفتن در منطقه کوهستانی دارای آب و هوای کوهستانی سرد و معتدل است.
موزه آب
این موزه اولین موزهٔ خصوصی آب در ایران است. موزه در ساختمانی قدیمی به نام تکیه برنجی قرار دارد . در آن لوازم مرتبط با آب، مانند شیرهای آب قدیمی، تاس اندازه‌گیری مدار آب وجهت یاب قنات و… به نمایش گذاشته شده اند. ساختمان موزهٔ آب متعلق به دوران قاجاریه است . در حال حاضر دارای سه تالار می‌باشد.
در این تالارها علاوه بر اشیاء تاریخی در زمینهٔ آب به فرهنگ و تمدن کهن ایران زمین در مورد آب نیز توجه شده‌است.
فرهنگ و هنر
شاهرود به دلیل گستره ی وسیعی که دارد میزبان هنرها و فرهنگ های بسیار متنوعی است.
صنایع دستی
صنایع دستی شاهرود شامل فرش، گلیم، و سفال است که در بازارهای محلی این شهر به فروش می‌رسند.
در شاهرود رشته های متنوعی از صنایع دستی در گروه های مختلف وجود دارد.
سفال و سرامیک، نساجی سنتی، صنایع دستی چوبی، بافته های داری و غیر داری.
پوشاک سنتی، صنایع دستی چرمی، صنایع دستی فلزی، بافته ها و زیر اندازها، تراش سنگ های قیمتی و نیمه قیمتی.
نمد مالی، گلیچ، گلیم بافی، جاجیم، چوقا، منبت چوب، سازهای سنتی، تابلو فرش، معرق کاشی، خراطی چوب (از فنون قدیمی شاهرود) دوخت ها و رودوزی های سنتی فعال است.
دستبافته های سنتی مانند پارچه پشمی و نخی، حوله، دستمال، شمد، چادر شب و پاپیچ از دیگر تولیدات صنایع دستی در شاهرود است.
این صنایع در فهرست میراث معنوی به ثبت رسیده است. بیشترین تعداد کارگاه های فعال بافندگی در شهر کلاته خیج دایر بوده و بر همین اساس این شهر را می توان شهر تانه بافی نیز نامید.
در نقاط دیگری همچون مجن، طرود، جيلان و قلعه بالا نیز تولیدات بافته های سنتی توسط زنان و دختران متداول است. بخش عمده ای از تولیدات این کارگاه ها، به استان های همجوار صادر می شود. در نقاط سردسیر شهرستان، زنان با استفاده از پشم ریسیده شده و نخ كار بافت نوعی پارچه پشمی تحت عنوان چُقا را انجام مي دهند. این پارچه بسیار با کیفیت بوده و در تهیه اجزای لباس مردان کاربرد دارد.
یکی دیگر از صنایع دستی رایج در شاهرود هنر نمد مالی است.
نمد از در هم تنیدن الیاف حلاجی شده پشم گوسفند با استفاده از محلول آب و صابون و در اثر مالیدن طولانی مدت به عمل می آید.
از این ساخته برای زیر انداز خانه و تن پوش چوپانان استفاده می شود. بیشترین کارگاه های نمد مالی در روستای ابرسج فعال بوده و تولیدات این روستا نیز به دیگر نقاط کشور ارسال می شود. زنان و مردان از پشم های رنگ شده برای نقش اندازی و زیبایی هر چه بیشتر نمد استفاده می کنند.
اقتصاد شاهرود
اقتصاد شاهرود به دلیل موقعیت جغرافیایی و منابع طبیعی غنی، بر پایه کشاورزی، دامداری، و گردشگری و صنایع بنا شده است. محصولات کشاورزی این منطقه شامل انواع میوه مخصوصا انگور، سیب زمینی و علوفه و زعفران است که از کیفیت بالایی برخوردار هستند.
بهترین زمان برای سفر به شاهرود
شاهرود در هر فصل زیبایی‌های خاص خود را دارد، اما بهترین زمان برای بازدید از این شهر بهار و پاییز است که هوا در مطلوب‌ترین حالت ممکن قرار دارد.
جمع‌بندی
شاهرود با تاریخ غنی، طبیعت بکر، و فرهنگ منحصربه‌فرد خود، یکی از مقاصد بی‌نظیر گردشگری ایران محسوب می‌شود. شهرستان شاهرود که به «بهشت طبیعت‌گردی استان سمنان» شهرت دارد، فرصتی عالی برای تجربه آرامش و زیبایی‌های بی‌نظیر ایران فراهم می‌کند. اگر به دنبال مقصدی متفاوت برای سفر یا سرمایه‌گذاری هستید، شاهرود گزینه‌ای ایده‌آل است.
نماینده شاهرود
در زمان نگارش این متن نماینده ی مردم شاهرود و میامی جناب آقای دکتر عجم می باشد.